Dijkman en Bosse gaan op stap Paul Dijkman en Mieke Bosse onderzoeken de stand van zaken rondom de nieuwbouw in Nederland. In dit eerste blog doen zij verslag van een bezoek aan Park Triangel in Waddinxveen. Een nieuwe wijk met negen buurtjes, waar nu Parkweide in aanbouw is, met als inspiratie: Tudor
Park Triangel: zeker niet in de traditie van het modernisme
We lopen door Park Triangel, de uitbreiding van Waddinxveen. Tussen 2014 en 2030 worden 2700 woningen opgeleverd. Het schiet inmiddels aardig op. Er verrijzen zes wijken die elk een buurtgevoel oproepen. Als richtlijn voor de vormgeving is de Tudor stijl gekozen, in navolging van de gewilde Tudorpark in Hoofddorp. Tudor verwijst naar is een traditionele Engelse bouwstijl zoals nog te zien is in Chester, grote daken, vakwerken, pinakels, huiselijk en weelderig, aantrekkelijk voor het oog omdat er wat te beleven valt.
Dijkman: Dit is zeker niet in de traditie van het modernisme. Maar in welke traditie staat het wel?
Bosse: Die vraag is irrelevant.
Dijkman: Als je voor een romantische architectuurstijl als Tudor kiest, moet de stedenbouw daarvoor het platform bieden, zodat de twee elkaar de hand geven. Kiezen voor een stijl heeft consequenties.
Bosse: Dat is irreëel. Nederland zit zo niet in elkaar. In een optimistische bui zou ik het als ambitie formuleren, want zo zou het moeten zijn. Maar in een realistische bui moet ik zeggen dat nieuwbouw allang gelimiteerd is tot een woningbouwopgave in uitbreidingswijken die beroofd is van andere functies. Stijl kan een referentie zijn en een goed startpunt, maar stijlvastheid kan geen criterium zijn.
Dijkman: Het traditionalisme zou juist al in de bouwopgave tot uiting moeten komen. Traditionalisme gaat in de kern over de gemeenschappelijkheid van het samenwonen. Het sociale geheel van mensen, openbare ruimtes, maatschappelijke functies, voorzieningen. Bij een traditionalistische stijl zou het programma dit moeten verwoorden.
Bosse: Dat is een aanlokkelijke gedachte. Maar in de praktijk is de keuze voor een stijl is niet meer dan een middel om een aantrekkelijke wijk te maken die zich als eenheid presenteert aan de koper en de bewoner.
Ik vind de sfeer van Park Triangel erg geslaagd. Ik kan me voorstellen dat je hier graag woont, vooral gezinnen.
Bosse is in een milde bui en vergeeft voor de hand liggende stijl-, vorm- en uitvoeringsproblemen. Er zijn luiken die nooit voor een raam passen, wat overigens geen probleem is, want ze draaien toch niet. Dijkman heeft moeite met expressieve schoorstenen zonder schoorsteenfunctie.
Dijkman: Het is goed dat ze in de stedenbouw de romantische insteek van Tudor op een meer tuinwijkachtige manier hebben uitgewerkt. Door de hoeveelheid woningen die je moet realiseren kom je vanzelf bij een rationeler grit terecht en dat sluit aan bij de parkstadgedachte, dat is goed gevonden. De romantische sfeer wordt neergezet door zwierige waterpartijen en het park.
De wijken verschillen nogal. In Parksingel en de Rietkraag is het samenspel van stedenbouw, architectuur, groen en water en architectuur erg geslaagd. Hier gooit de buurt echt een anker uit met solide, bescheiden traditionalisme. In Parkweide is de Tudor stijl veel sterker aanwezig. Als je dat zo nadrukkelijk doet zou je de theatrale weelderigheid ook in het stedenbouwkundige ontwerp meer terug willen zien in de muren, tuinpaadjes, hagen, verwarrende looproutes.
Bosse: Parkweide is nog helemaal niet af, en grote waterpartij in het midden heeft zijn volle kracht nog niet kunnen tonen. Ik denk dat dat dat aspect wel goedkomt.
Functies.
Dijkman: Het goede van de programmering is de basisschool en het station met bushalte. Maar het blijft mager. Voor de inkoop is iedereen vooralsnog afhankelijk van oud Waddinxveen.
Bosse: De bestaande centra moeten ontlast worden van hun winkeldruk. Al te massaal winkelend publiek maakt een centrum onbewoonbaar. En ook in deze uitbreidingswijk is de grote afwezige: kantoor, werkruimte, winkel aan huis, kleine fijne werkruimtes. De meeste bedrijfsruimtes zijn al lang niet meer onderhevig aan de hinderwet: je doet weinig anders dan thuis. Computer, spreken, koffie.
In Park Triangel zijn een paar bedrijfsruimtes gerealiseerd aan het stationsplein. Het meest romantisch gebouw is de fietsenstalling bij het station, in de vorm van een markthal. Bosse vermoedt dat dit een opvolger is van de markthal in Brandevoort waar Rob Krier hard voor gevochten heeft. Dijkman merkt op dat markthallen inmiddels tot het standaard gereedschap behoren van traditionalistische ontwikkelingen. Maar de fietsrekken staan de markt in de weg. Bosse wil de fietsenrekken demontabel maken, -of zouden de kramen er tussen passen?
Het is zo verschrikkelijk simpel.
Bosse: De grotere vraag is: waar zijn we eigenlijk mee bezig? We komen 331000 woningen zijn tekort. Hoe bouwen we die? Als satelliet van de steden of als zelfstandige wijken met een eigen kern? Dat is Nederland maar op één plek gelukt: Brandevoort.
Dijkman: Veel wijken uitbreidingswijken missen inderdaad zelfstandigheid. Er is geen kerngevoel en een gebrek aan bindende voorzieningen en ze zijn niet generatiebestendig waardoor sociale netwerken opgebroken worden. Het is een slepend probleem. Als je de oude stadscentra van de kaart gumt, blijven verweesde, vaak bloedeloze wijken over.
Bosse: Zouden de postcodes van de werkadressen bekend zijn? Ik zou wel willen weten of het mogelijk is wonen en werken meer te verenigingen in een wijk. Als oplossing voor klimaat issues, verkeer, mobiliteit en combinatie van zorg en werk MOET het verplicht forenzen in de ban. Dat is zo verschrikkelijk simpel. Corona heeft met nieuwe kracht gewezen op de noodzaak van kwaliteit in en om de woning. Ruimte in de woning om ook te werken, ruimte in de wijk om te wandelen en spelen.
Spelen en wandelen kan hier volop.
Eenheid van werken, wonen en zorg is een onvoorwaardelijke klimaatmaatregel, die goed is voor iedereen. Een woningbouwvraag van 331000 woningen is een uitgelezen kans om een aantal nieuwe zelfstandige stadjes te maken.
Dijkman: We zouden een grote stad moeten bouwen voor 400.000 inwoners. Geen uitgestreken polderstad maar een compacte traditionele stad met vijf, zes bouwlagen die degelijke stedelijke huiskamers vormen, een stad van pleinen en pleingroeperingen. Geen woontorens maar straatwanden, geen transparantie maar beslotenheid. De hoge dichtheid zorgt ook voor dynamiek. Een keur aan voorzieningen wordt rendabel en alles is beloopbaar of befietsbaar.
Bosse: Nou kleinere stadjes met niet meer dan 3 lagen lijkt me ook wel wat. Deze opgave ligt in de handen van de overheid. In Triangel hebben de vormgevers hebben alles uit de kast gehaald om een aangename woonwijk te realiseren De stedenbouw en de architectuur is rijk. De differentiatie in prijscategorieën is fijn aanwezig. Zou jij hier willen wonen?
Het blijft even stil. Dijkman mist een koffietent waar hij met zijn laptop kan aanschuiven. Hij spreekt af in koffietenten – en die zijn hier niet.
Nog niet.
Stedelijk ontwerp: Lodewijk Baljon landschapsarchitecten
Parkweide: LSWA Architecten en RoosRos Architecten
Parksingel: Mulleners + Mulleners Architecten en PBV Architect
5/2021
Het artikel is hier te vinden